Nhập nhằng hơn 20 khoản phí, quỹ xóm và xã
Mấy năm trở lại đây, nhà nước đã có nhiều văn bản chấn chỉnh, xóa bỏ nhiều khoản phí, quỹ vô lý để giảm bớt sức đóng góp của người dân. Với Nghệ An cũng đã có nhiều văn bản chấn chỉnh tình trạng này, tuy nhiên tại nhiều xã nông thôn mới của tỉnh này đang diễn ra thực trạng nợ tiền sau khi đạt chuẩn là khá cao.
Tình trạng các xã thu quỹ, phí nhiều và cao diễn ra phổ biến ở rất nhiều xã. Ở mỗi nơi, các xã, xóm đều có những khoản thu riêng. Nhưng có một điểm chung thì ở các xã này, khi người dân cầm tờ giấy cái gọi là “Phương án hộ gia đình” phải choáng váng với những khoản thu từ trên trời rơi xuống.
Giấy phương án hộ gia đình bà Lâm có tới 24 khoản thu. Trong đó bà phải đóng 13 khoản.
Bà Lâm (trú xóm Thái Học) năm nay đã ngoài 80 tuổi. Do tuổi cao sức yếu nên bà chỉ ở nhà và nhờ vào sự chăm sóc của con cái sống cạnh nhà. Dù không còn làm lụng gì được nữa nhưng đều đều hàng năm, cụ Lâm vẫn phải đóng nhiều khoản phí quỹ của xã và xóm. Trong tờ thu các khoản đóng góp năm 2016 gửi về cho cụ Lâm, chúng tôi thấy cụ phải đóng đến 12 khoản phí các loại với tổng số tiền là 563 nghìn đồng.
Nằm trong số đó, chúng tôi đã vào cuộc tìm hiểu, điều tra sự việc đang xảy ra và được cho là “nóng” nhất của huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An - xã Nghi Thái.
Nghi Thái là xã thuần nông, ven biển người dân sống chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp. Nghi Thái có toàn bộ 11 xóm với tổng cộng gần 2.000 hộ, khoảng 9.000 nhân khẩu, trong đó có 84 hộ nghèo.
Xã Nghi Thái về đích nông thôn mới vào năm 2014.Tuy nhiên đến nay, tiền nợ công cho việc xây dựng nông thôn mới còn khoảng 10 tỷ đồng.
Bà vợ ông Sửu buồn vì phải đóng góp quá nhiều.
Thế nhưng, nhiều năm qua người dân nơi đây được chính quyền xã phát cho 1 cuốn sổ "theo dõi công dân" và một tờ giấy “Phương án hộ gia đình”. Điều đáng nói, trong cuốn sổ và tờ giấy này này ghi danh sách nhân khẩu từng hộ để theo dõi việc đóng các loại quỹ, phí của xã và xóm.
Nếu hộ nào đóng đầy đủ các khoản sẽ được "phê" vào sổ là "Đã hoàn thành các khoản đóng góp trong năm". Và ngược lại hộ nào chưa hoàn thành sẽ bị ghi không hoàn thành và muốn lên xã giao dịch một số giấy tờ sẽ gặp rất khó khăn.
Và để trả bớt được số nợ "nông thôn mới" này thì chính quyền đã vận động sự đóng góp của dân với mục đích tiếp tục xây dựng cơ sở hạ tầng và trong đó có "trả nợ".
Cuốn sổ theo dõi nghĩa vụ công dân của xã Nghi Thái.
Bà Nguyễn Thị Linh dù ở một mình trong căn nhà hư hỏng, giột tứ bề nhưng cũng phải đóng tới 11 khoảng.
Theo tìm hiểu của PV, hàng năm mỗi hộ dân xã Nghi Thái phải đóng lên đến hơn 20 khoản phí, quỹ các loại cho cả xã và xóm. Đặc biệt, 3 năm trở lại đây, người dân ở đây phải đóng lên đến 23-24 loại quỹ như nói ở trên.
Quá trình thu các loại quỹ, phí này đều được chính quyền kiểm tra qua cuốn sổ theo dõi công dân và tờ giấy “phương án hộ gia đình” của từng hộ.
Tâm sự với chúng tôi về cuốn "sổ đỏ" theo dõi này, người dân ở xóm Thái Học, Thái Thịnh… chỉ biết lắc đầu ngao ngán vì họ cho rằng nhiều khoản quá cao và có phần bất hợp lý.
Hộ anh H.V.L (SN 1975) có 5 nhân khẩu. Ngoài anh và vợ là trong độ tuổi lao động thì 3 đứa con còn rất nhỏ. Thế nhưng, hàng năm các thành viên trong gia đình anh vẫn phải đóng không trừ khoản phí, quỹ nào.
Anh Vương Đình Hiền - cán bộ mặt trận xóm Thái Học chia sẻ cùng anh em PV: "Tôi cũng không biết thu tiền gián tiếp cán bộ là gì. Tại nhiều cuộc họp tôi cũng đã đề xuất loại bỏ trẻ em, người già thì không nên đóng loại quỹ này...".
"Năm nào cũng như nhau, gia đình tôi đóng gần 2 triệu đồng. Các khoản phí thì cứ na ná nhau, nhìn vào là hoa hết mắt", anh L. chia sẻ.
Trong tờ thông báo các khoản đóng góp năm 2016 của hộ anh L. chúng tôi đếm sơ sơ cũng đến 24 khoản phí. Năm nay, gia đình anh L. với 5 khẩu thì phải đóng tổng cộng 1.597.000 đồng.
Trong các khoản thu, anh H.V.L. cho biết khoản thu nặng nhất là đóng góp cơ sở hạ tầng của xã với 200 nghìn đồng/1 khẩu và khoản đóng góp xây dựng xóm 300 nghìn đồng/1 hộ.
"Đã đóng góp xây dựng xã rồi lại còn đóng góp xây dựng xóm. Nhà tôi trừ đứa bé chưa đủ 3 tuổi thì 4 khẩu phải đóng 800 nghìn tiền xây dựng cơ sở hạ tầng xã. Rồi thêm 300 nghìn xây dựng xóm nữa", anh L. buồn buồn nói.
Dân làng còng lưng đóng quỹ “gián tiếp cán bộ”
Ở xóm Thái Học, người dân chủ yếu làm nông nghiệp nên cuộc sống thường ngày khá khó khăn. Ngoài việc xoay xở với tiền sinh hoạt thì người dân lại lo lắng làm sao để trả hết những khoản "nợ" chính quyền.
Cũng vì thế, mà nhiều gia đình dù cạn kiện, nhiều lúc không có tiền để đóng cũng phải lo lắng bởi suốt ngày bị xã, xóm “bêu” trên loa phóng thanh của xóm.
"Sưu cao thuế nặng" gia đình ông Sửu gánh 18/24 khoản thu.
Ngoài chuyện bị nhắc tên trên loa mỗi ngày, người dân nơi đây cũng lo lắng mỗi khi con cháu, gia đình có việc gì khi lên giao dịch với xã nếu như trong cuốn sổ theo dõi chưa được “đóng lệnh”: "Đã hoàn thành các khoản đóng góp trong năm", thì xã sẽ không xác nhận cho?.
Ngoài việc bức xúc vì những khoản quỹ, phí cao thì người dân Thái Học, Thái Thịnh… còn bất bình vì nhiều khoản thu bất hợp lý. Bởi không chỉ thu những người ở độ tuổi lao động mà những đứa trẻ mới sinh và cụ già ốm yếu cũng phải đóng nhiều khoản quỹ, phí..
Ông Sửu - gia đình đã gánh nợ xã 3 năm lên đến gần 10 triệu đồng.
Như khoản thu "gián tiếp cán bộ" với mức thu 20 nghìn đồng/1 khẩu; “Quỹ dân sinh kinh tế” 20 ngàn đồng/khẩu.. . Theo người dân hiểu, khoản thu này là để "nuôi" cán bộ xóm. Còn về quỹ dân sinh kinh tế thì chẳng ai hiểu quỹ gì.
Thế nhưng dù là trẻ mới sinh ra hay cụ già thì đều không được bỏ sót. “Có nhiều khoản thu ở xã, xóm cũng thu, rồi nhiều khoản khác chúng tôi chẳng biết là quỹ gì… Buồn lắm”, một người dân xóm Thái Thịnh nói.
Được biết, tại xóm Thái Học vẫn còn nhiều hộ nghèo, nhiều hộ khó khăn và khó có khả năng đóng đầy đủ các khoản thu quỹ mà xã, xóm “lập ra”. Nhiều hộ gia đình cũng do nghèo đói, không có khả năng trả nợ, thì bị xã, xóm “khoanh vùng” nợ cũ cộng nợ mới lên đến gần cả chục triệu đồng.
Một giấy phương án hộ gia đình bà Linh cũng có tới 24 khoản phí.
Người được nhắc nhiều nhất là hộ gia đình ông Nguyễn Văn Sửu (xóm Thái Học) đã nợ xã, xóm lên đến gần 10 triệu đồng 3 năm nay. Ông Sửu cũng được mệnh danh là người nợ nhiều nhất ở xã Nghi Thái này.
Trong bản danh sách mà ông Sửu cho chúng tôi xem bao gồm nợ cũ của 2 năm 2014 và 2015 chưa trả xong, thì nay tiếp tục gánh nợ mới 2016.
Ông Sửu bảo: “Đã 3 năm nay gia đình tôi không đóng các khoản phí nào. Một phần vì tôi thấy có nhiều khoản thu cao, bất hợp lý. Phần nữa tôi có bức xúc chuyện cá nhân gia đình với chính quyền địa phương. Đến nay số nợ của tôi gần 10 triệu đồng”.
Ngoài việc phải đóng Quỹ thú y, người dân khi được cán bộ thú y đến tiêm còn phải trả thêm tiền.
Ông Sử kể chuyện mình bức xúc cá nhân với xã là chuyện xảy ra vào năm 2013. Năm đó, ông bị một số người và cán bộ xóm đập phá mất dãy hàng rào xây gạch sau nhà. Sau khi làm đơn, các cơ quan chức năng đã vào cuộc và thẩm định giá trị số tiền bị thiệt hại là hơn 3 triệu đồng.
Dù được cơ quan chức năng giao trọng trách xã phải đền cho ông Sửu. Thế nhưng kể từ đó đến nay ông Sửu vẫn không được giải quyết và trả tiền thiệt hại.
"Chừng nào cơ quan chức năng chưa giải quyết chuyện của gia đình tôi thì tôi sẽ không đóng khoản nào cả”, ông Sửu cho biết thêm.
Được biết, gia đình ông Sửu có 5 nhân khẩu. Gia đình ông là gia đình liệt sỹ, có công với cách mạng. Hiện tại, các con của ông đều đi làm ăn xa. Ở nhà chỉ còn ông Sửu và vợ sống nhờ vào nông nghiệp.
Dân trí sẽ tiếp tục thông tin sự việc đến bạn đọc.
Nguyễn Duy
